Wednesday, May 28, 2008

Silesia Śląsk podział i historia

Pantologia. A new (cabinet) cyclopædia, by J.M. Good, O. Gregory, and N. Bosworth assisted by other gentlemen of eminence Author: John Mason Good: "vinegar Silesia is divided into Upper and Lower Silesia and the county of Glatz la Upper Silesia which is the S part the inhabitants are generally Roman catholic speaking the Polish language in the Lower they are almost all Protestants and лч their mother tongue This country was ceJed to the king of Prussia in 1 42 by treaty of Breslaw In 1807 Silesia wu ove run by the French but at the peace of T sit was restored to Prussia Breslaw ii ú capital "

Silesia is divided into Upper and Lower Silesia and the county of Glatz la Upper Silesia which is the S part the inhabitants are generally Roman catholic speaking the Polish language in the Lower they are almost all Protestants and speak their mother tongue This country was ceJed to the king of Prussia in 1 42 by treaty of Breslaw In 1807 Silesia wu ove run by the French but at the peace of T sit was restored to Prussia Breslaw ii ú capital Pantologia. A new (cabinet) cyclopædia, by J.M. Good, O. Gregory, and N. Bosworth assisted by other gentlemen of eminence Author: John Mason Good

Bytóń, Bytom Beuthen

The Edinburgh Gazetteer, Or Geographical Dictionary ... Accompanied by an Atlas: "B EU т HEX a lordship and circle of Upper Silesia created a free barony by the emperor Leopold hi 1097 It has for boundaries the lordship of Plesse on the south Oppeln on the west and north and Poland on the east The inhabitants speak thç Polish language and are mostly Catholics This barony was conferred on count Leo of Donnersmark by the king of Prussia in "

BEUTHEN a lordship and circle of Upper Silesia created a free barony by the emperor Leopold, in 1697 It has for boundaries the lordship of Plesse on the south Oppeln on the west and north and Poland on the east The inhabitants speak the Polish language and are mostly Catholics This barony was conferred on count Leo of Donnersmark by the king of Prussia in 1745

Beuthen Bytom Bytóń

London Encyclopaedia; Or, Universal Dictionary of Science, Art, Literature and Practical Mechanics Author: Thomas Tegg: "BEUTHEN a lordship and circle of Upper Silesia created a free barony by the emperor I eopold in 1796 It has for boundaries Oppeln on the west and north and Poland on the east The inhabitants speak the Polish language and are mostly Catholics "

BEUTHEN a lordship and circle of Upper Silesia created a free barony by the emperor Leopold in 1796 It has for boundaries Oppeln on the west and north and Poland on the east The inhabitants speak the Polish language and are mostly Catholics.

Taniec góralski

Biblioteka warszawska: "Obyczaje i zwyczaje Podhalan nierównie więcej zbliżają się do słowackich sąsiadów aniżeli do swych braci zajmujących równiny Niewątpliwie wpłynęły na to stosunki przyrodzone Ludzie mający jednakowy sposób zatrudnienia pospolicie mają jednakowe zwyczaje Odbija się to głównie w zabawach Muzyka i taniec Podhalan zupełnie się różni od sąsiednich Krakowiaków albo Mazurów nie vieje w nich ta ochocza wesołość i śpiew powszechnie jest melnn holiczny o taniec sztuczny Piękny rosły chłopak zrzuca gunię i wyprowadza jedne lub dwie dziewczęta na środek izby dziewczęta wtedy odstępują na bok a chłopak we środku w opiętych spodniach ynczyna przebierać nogami w najrozmaitszy sposób z początku zwolna poloni coraz prędzej a następnie wymierzonemi krokami skacze i lupa Ten popisujący się taniec musi się pewnym wdziękiem odznaczać aby widzowie byli zadowoleni Przygrywająca muzyka jest melancholiczna i monotonna Pospolicie pomiędzy ustępami śpiewa tancerz dwa rzadko cztery wiersze a widzowie skaczą poklaskują śpiewakom W czasie popisywania się tancerza dzie"

Heidelbergische [afterw.] Heidelberger Jahrbücher der Literatur

Heidelbergische [afterw.] Heidelberger Jahrbücher der Literatur: "dürftig sind Als Volksstämme findet man Polen mit Deutschen untermischt und im hohen Gebirge auf der Ungarischen Seite den Slavischen Stamm der Go ralen Die erstem sind gntmüthig aber dem Diebstahl und dem Trunke ergeben feige und träge Sie nehmen mit der geringsten Kost vorlieb essen häufig selbst in langer Zeit nicht einmal Brod usw Dem äufsern Ansehn nach altern dieselben sehr frühe wenn gleich viele hohe Jahre erreichen Im Raba Thale bemerkte der Verf einen wahren Cretin Die unvermischten Deutschen zeichnen sich durch gröfsere Reinlichkeit aus sie haben mehr Arbeitslast und leben bequemer Die Goralen von schönem und starkem Körperbau haben grofse Gewandtheit und leben äniserst einfach und mäfsig Die sehr alte Stadt Teschen ein wichtiger Strafsenknoten am Füfse der Beskiden liegt äufserst anziehend In der Mauer des aus früher Zeit "

Górale -- mieszany szczep polsko-niemiecki ???

Als Volksstämme findet man Polen mit Deutschen untermischt und im hohen Gebirge auf der Ungarischen Seite den Slavischen Stamm der Goralen Die erstem sind gntmüthig aber dem Diebstahl und dem Trunke ergeben feige und träge Sie nehmen mit der geringsten Kost vorlieb essen häufig selbst in langer Zeit nicht einmal Brod usw Dem äufsern Ansehn nach altern dieselben sehr frühe wenn gleich viele hohe Jahre erreichen Im Raba Thale bemerkte der Verf einen wahren Cretin Die unvermischten Deutschen zeichnen sich durch gröfsere Reinlichkeit aus sie haben mehr Arbeitslast und leben bequemer Die Goralen von schönem und starkem Körperbau haben grofse Gewandtheit und leben äniserst einfach und mäfsig Die sehr alte Stadt Teschen ein wichtiger Strafsenknoten am Füfse der Beskiden liegt äufserst anziehend In der Mauer des aus früher Zeit Heidelbergische [afterw.] Heidelberger Jahrbücher der Literatur

Tuesday, May 27, 2008

Polish language in Breslau

The Polish Captivity An Account of the Present Position of the Poles in the Kingdom of Poland, and in the Polish Provinces of Austria, Prussia, and Russia Author: Henry Sutherland Edwards: "Germans in Breslau speak Polish at all Indeed German being the invariable language of the Prussian administration even in Posen in spite of treaties which bind Prussia to govern her Polish subjects as Poles it follows that a man meaning to live in any part of Prussia must understand German or be prepared to submit to many inconveniences and disadvantages On the other hand there is no part of Poland in which it is not a positive recommendation in the eyes of the governing Power to be ignorant of Polish In Silesia there is no injustice in the present day in making German the official and educational language in all the towns In many of the country districts however the case is very different The German"

Germans in Breslau speak Polish at all Indeed German being the invariable language of the Prussian administration even in Posen in spite of treaties which bind Prussia to govern her Polish subjects as Poles it follows that a man meaning to live in any part of Prussia must understand German or be prepared to submit to many inconveniences and disadvantages On the other hand there is no part of Poland in which it is not a positive recommendation in the eyes of the governing Power to be ignorant of Polish In Silesia there is no injustice in the present day in making German the official and educational language in all the towns In many of the country districts however the case is very different The German peasants are prosperous and contented enough But the Polish peasants of Lower Silesia who are still Poles and speak the Polish language and that only are in a miserable position For them there are no schools They have no intercourse with their superiors They feel as much that they are subjected to a foreign Government as the Poles of Posen and with this additional disadvantage that they have to deal exclusively with German proprietors They form a class apart and though nominally not serfs are treated like slaves The home of their hearts is still Poland and in the annual pilgrimages to the Polish religious places BRESLAU 9 The Polish Captivity An Account of the Present Position of the Poles in the Kingdom of Poland, and in the Polish Provinces of Austria, Prussia, and Russia Author: Henry Sutherland Edwards

Mithridates Author: Johann Christoph Adelung, Johann Severin Vater, Friedrich von Adelung

Mithridates Author: Johann Christoph Adelung, Johann Severin Vater, Friedrich von Adelung: "Zu S 669 lieber die Slawische Sprache in Schlesien in Dobrowsky"

Zu S 669 lieber die Slawische Sprache in Schlesien in Dobrowsky's Slovaiika I Bd S nH if Geo Sani Bandtke's historisch kritische Analek ten zur Erläuterung der Geschichte des Ostens von Europa Bresl 1802 S 270 über die Polnische Sprache in Schlesien dafs sich dieses Platt Polnische auise r der gröberen und unreineren Aussprache durch beygemischte Deutsche Wörter und solche unterscheide die im Hoch Polnischen bereits veraltet und ganz abgekommen sind Das Schlesische um Troppau und Jägern dorf ist mehr Abart der Böhmischen als der Polnischen Sprache ob es sich wohl durch den Zischlaut der zweyten Plural Person der Verba de für te von dem nahen Mährischen unterscheidet s Siovanka Bd II S 176 H 4oo i

The Poles in the seventeenth century Author: Henryk Krasiński

The Poles in the seventeenth century Author: Henryk Krasiński: "It is to be remarked that this song is written neither in Polish nor in Russian but in a jargon or popular language used by all the south of Poland and little Russia and which like every patois purely Sclavonic has a greater affinity to the Polish than the Russian for the latter language is mixed with many Tartar and foreign words "

Krasiński 1843

It is to be remarked that this song is written neither in Polish nor in Russian but in a jargon or popular language used by all the south of Poland and little Russia and which like every patois purely Sclavonic has a greater affinity to the Polish than the Russian for the latter language is mixed with many Tartar and foreign words The Poles in the seventeenth century Author: Henryk Krasiński

Nationality and Statistics

A System of Geography, Popular and Scientific Or A Physical, Political, and Statistical Account of the World and Its Various Divisions Author: James Bell, Adrien Balbis: "2d The Slavonians The second principal tribe of Germany the Slavonians are settled on the eastern districts of the Elbe and amount to about 5,040,000 individuals They are divided into several tribes each speaking its own dialect The principal are 1st the SlauxtiAes to whom belong the Hannacks and Hosacks they are settled in Moravia and amount to about 1,150,000 2rf The Tscheches in Bohemia and Moravia amounting to 2,200,000 heads 3d The Poles in Silesia and Auschwitz amounting to 820,000 Ш the Wendet and Sorabes settled partly iu IHyria partly in the kingdom of Saxony in Brandenburg and in the Silesian districts of Liegnitz and amounting to 790,000 4th Tbe Casubes in Pomerania estimated at 56,000 5th the Usckoc&s with some Cro"

s. 273



2d The Slavonians The second principal tribe of Germany the Slavonians are settled on the eastern districts of the Elbe and amount to about 5,040,000 individuals They are divided into several tribes each speaking its own dialect The principal are 1st the SlauxtiAes to whom belong the Hannacks and Hosacks they are settled in Moravia and amount to about 1,150,000 2rf The Tscheches in Bohemia and Moravia amounting to 2,200,000 heads 3d The Poles in Silesia and Auschwitz amounting to 820,000 Ш the Wendet and Sorabes settled partly iu IHyria partly in the kingdom of Saxony in Brandenburg and in the Silesian districts of Liegnitz and amounting to 790,000 4th Tbe Casubes in Pomerania estimated at 56,000 5th the Usckoc&s with some Croats Raizes &c in Illyria amounting to above 22,000 The Slavonians are far behind the Germans in civilization they are however an industrious and laborious A System of Geography, Popular and Scientific Or A Physical, Political, and Statistical Account of the World and Its Various Divisions Author: James Bell, Adrien Balbis

The birth-place of the Polish language

A System of Geography, Popular and Scientific Or A Physical, Political, and Statistical Account of the World and Its Various Divisions Author: James Bell, Adrien Balbis: "their attention to that of the English The birth place of the Polish language is said to be Przemysl in Galicia Several very good grammars of the language have been written within the last twenty years Wilna is particularly distinguished in the cultivation of the national literature The ordinary schools in the Polish towns are in a very poor state and the villages do not yet possess any seminaries of instruction "

A System of Geography, Popular and Scientific Or A Physical, Political, and Statistical Account of the World and Its Various Divisions Author: James B

Very very interesting.

Przemyśl, Galicja

Śląsk - dialekt - gwara - izoleksy


Alfred Zaręba 1988 [1978]: 136
Schematyczna mapa izoleks śląskich

Wortgeographie.
Schlesien.
Posted by Picasa

Monday, May 26, 2008

Dialektologie - Georg Wenker - Oberschlesien

23. Wir sind müde und haben Durst, http://www.diwa.info/main.asp]

Prężynka: Są my słabi i chce nął sie pić; (Feleszko 1999: 67); Józefów: Mychmy są słabi i chce noł sie pić (jw.: 68); Żabnik: Sąchmy słabi i chce nął sie pić (jw.: 69); Oracze: My są słabi i chce nam się pić (jw.: 70); Zwiastowice: Mychmy są słabi a chce nam się pić (jw.); Strzeleczki: Mychmy są słabi a mąmy dószt (jw.: 71)

Miasta śląskie - Schlesische Städte

Miasta śląskie - Schlesische Städte
Wiersz mnemotechniczny.
Komentarz z publikacji w 1921 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------


Miasta śląskie.

W połowie zeszłego stulecia, gdy szkoły na Górnym Śląsku po wielkiej części były polskie, ułożył sobie ktoś z mapą pod ręką wiersz o miastach śląskich. Dzisiaj już tru­dno kogo znaleść, coby geografię wierszo­waną, kiedyś wszędzie rozpowszechnioną, jeszcze umiał na pamięć; urywki tylko tu i owdzie słychać. Szczęśliwym przypadkiem dowiedzieliśmy się tyle, co następuje:

STO pięćdziesiąt siedem miastów
W naszym śląskim kraju są;
Nie ze siebie, lecz z landkarty
Jam je tak złożone mom:
Pszczyna, Żory, Mikołów,
Racibórz i Wodzisłow,
Mysłowice przy wodzie,
Stary Bieruń też tamże.

Rybnik, potem Katowice,
Tam robotne strony są;
O Królewskiej Hucie wiecie,
Piękne miasto jest Bytom.
Kto chce mieć zielazny piec,
To se poń do Gliwic jedź,
Choć miasteczko małe jest,
Ale kupisz, czego chcesz.

Chwalić trza Tarnowskie Góry,
I Miasteczko, Woźniki;
Tam się jedzie szukać żony,
Nie daleko to z drogi.
A Lubliniec, Olesno,
Także dziochy piękne mo;
W Dobrodzieniu, Gorzowie,
Tam mnie chciały aże dwie.


O Kluczborku i Byczynie
I
o Pokoju także
Wielka
sława w świecie słynie,
Niech to wierzy, kto tam chce.
Wołczyn, potem Namysłów,
Oleśnica, Dyhernfurt,
Dalej Wrocław wspaniały,
Jest tam biskup, to wiemy.

Rychtal, Syców i Psiepole,
Twardagóra, Juljusburg;
Bernstadt leży bardzo w dole,
Tam, bratowie, kupa łąk.
Międzybórz i Milica,
Już poznańska granica;
Trachenberg i tu Trebnic,
Tam se jedźcie łąki siec.

Strzelin, Grotków, Brzeg i Lewin,
Szurgoszcz, Prusków, Opole,
Strzelce Małe i Niemodlin,
W Koźlu stoją żołnierze;
Strzelce Wielkie, Głogówek,
Krapkowice i Toszek,
Pyskowice, Leźnica;
Ujazd też ma książęcia,

Kietrz, Hulczyn i Sudzice,
Jak Baborów i Biała,
Prudnik, Ziegenhals, Głubczyce,
W Nysie mi się nie zdało.
Steinau, Fyrląd, Odmuchów,
Zobten, Borau i Paczków,
Warta, Niemcz i Münsterberg,
Jako też i Friedeberg.

Dalsze zwrotki wyliczają miasta i mia­steczka dolnośląskie; dokładnego tekstu nie było można wydostać z ludu; widocznie za­pomniany.

(„Głosy z nad Odry” IV: 1921, nr 2 - lipiec, s. 52)

Sunday, May 25, 2008

Kocynder Antysemityzm - Oberschlesien in Polen Antisemitismus


Kocynder
Antysemityzm?
Oberschlesien in Polen
Ist das Antisemitismus?
Porozumienie niemiecko-sowieckie
Genua Genova 1922 Rapallo
Rysunek: Karlik = Stanisław Ligoń
Bratnie, bo żydowskie dusze, podały sobie ręce przeciwko Polsce.
Jewish souls.
Walter Rathenau: http://de.wikipedia.org/wiki/Walther_Rathenau

Posted by Picasa

Johann Dzierzon - Jan Dzierżon


Polonizacja grobu.
Widok obecny
Zdjęcie: http://www.zewpress.com/foto/f6t2turystyka232.jpg

Widok z 1929 r.:


I dewiza: Wahrheit, Wahrheit über alles.
Łowkowice - Lowkowitz
Górny Śląsk Oberschlesien województwo opolskie (Opole - Oppeln)
pow. kluczborski (Kluczbork - Kreuzburg)

Język Polski,1977: 1 --- OCR quality

SPIS RZECZY zeszytu 1. rocznika LVII

Str.

B. Ostrowska: <> Tadeusza Nowaka .......... 1

I. Szlesiński: W sprawie interpretacji szóstej zwrotki Bogurodzicy ... 7

E. Ostrowska: O kmieciu i wiecu w Bogurodzicy 2. . . * ', . ' . . . 12

J. i W. Twardzikowie: Kłopoty wydawcy staropolskiego tekstu . . * 20

'-..' .Dopisek-S. Urbańczyka-.. . ......... \. .....'24

Ms Karpiuk: Twarzyjan-nie" był Flormnenń ' . ....'........ 25

. Dopisek J. S. .,.....'.■„.'.... '. ■.'.-'. . . . '"80

I. Źwakr Ze., studiów nad Kalepinem, .............. ._ , 31

A. Żurek: Z dziejów polskiej frazeologii: ... ^.- ......... . 36

1. Bić na odlew .■,._....•■......,....■.•. 36

2. Zażyć z mańki ..................'. 38

- 3. Sprawić gorącą łaźnię ..._.........'.«>....... 40

Dopisek S. Urbańczyka . .........,..,...'. 42

J. Brzeziński: Wyznaczniki językowostylistyezne wczesnych sielanek

'. i erotyków Kazimierza Brodzińskiego. ..',....... . ■ -43

Teksty gwarowe. 53. M. Brzezinowa* Teksty gwarowe z Suchej Beskidz­
kiej ..■.........•,...".....■! .'.■'.:■-. . . .■;..
51

M. Kyrpaezewas 25 lat czasopisma Byłgarski ezik •••.....••.•• 55

Z, Brocki: Dwie uwagi w-sprawie egzommów ...;.-.'......,,.... 57

Dopisek Kedakeji . ....".•...„■............................................................... 61

Z, Leszczyński; Pożyteczna inicjatywa Białoruskiego Instytutu Mowoznawstwa 61

Becenzje i sprawozdania:

D. Moszyńska. Morfologia zapożyczeń łacińskich i greckich w staro-

polszczyznie, przez J. Safarewicza ............. 64

Z. Kurzowa, Elementy kresowe w języku powieści powojennej, przez

B. Dunaja . . . ......................................................................................... 67

S. Bielikowicz, Wincuk gada, przez Z. Kurzową ....... 71

Zasady pisowni kaszubskiej, przez H. Popowską-Taborską ... 76

Odpowiedzi Redakoji:

543. Kościelnictwo przez M. Kucałę .............. 80

Komunikat.................................................................................................................. 80

Silesian idiom: na fleku = drunk

Silesian idiom: na fleku -- pijany, drunk, łożarty

Łodpust w Chełmie to był udany. Jak sie wlazło na diobelski młyn, to było nawet widać jak na Błyndowie Moncia Pilorzowo chopa biglym prała, bo prziszeł ze sumy na fleku. Kiedyś karasole stowały na Krympcu, wele szpricynchauzu, ale placu było mało.
Józef Wadas, 2000: 154

Dominik Otkowicz -- kim jest?

Czy cytowany [?] Dominik Otkowicz to postać realna. A może żart i kreacja Stefana Szymutki?
----------------------------------------------------------------------------------------------

Oczywiście, literacka ważność i znaczenie Soplicowa, Combray i Dublina są nagrodą za geniusz twórców, którzy potrafili przekształcić partykularne i jednostkowe w ogólnoludzkie. Niemniej, wejście w owo ogólnoludzkie, które u spodu nie przestaje przecież być partykularne, wiąże się z rezygnacją, zapomnieniem albo przynajmniej zgodą na mniejszą ważność swojskiej partykularności. Nie łatwo taką zgodę wyra­zić. Chociaż śląskie utrudniało zrozumienie nieśląskiego, to ono właśnie kierowało uwagę ku innemu, skłaniało do poszukiwania w innej, ale, mimo wszystko, tej samej kulturze potrzebnej myśli, potrzebnego słowa. Jak więc zrezygnować, unieważnić punkt wyjścia? Obcość łagodziła przecież tożsamość problemów, rozterki, bólu. Zacytujmy fragment autobiograficznej powieści śląskiego twórcy, Dominika Otkowicza: „Zacząć łosprowiać... Kaj i jak? Łod plynckyrzy na szłapach? Łostało się zdjyęcie. Karlus z kwiotkiem w życi (blank gryfny, łoszpeta ma rufo) kipnął się na klin ciotki Anki, by lepi widzieć tyn bilderbuch, co mu pokazywała. A richtig kipnął sie, bo go fest bolały te blazy, co je skórzane zole żarły. Abo śmierć ciotki Rołzy, taki baby, co dawała bombony, a jak szkyrtła myślołby kto drewniano szpetno kukła, co by ni pamiętoł jak charlała... Po cimoku po pogrze­bie ciotki Rołzy rzykołech choćby gupi, dzierżyłech w łapach jej taszynlampa, jo sam godoł Pan Bóckowi, co dom mu ją nazad, jak niy byda już myślol o umrzykach. O żyć roztrzaść! Jo by tak chcioł pamiyętać, fto to był dlo mnie ciotka Rołza". Śmieszne, naiwne? Nie w tłumaczeniu, nawet tylko filologicznym, które rzecz jasna, nie potrafi oddać całej artystycznej złożoności orygi­nału:

Zacząć historię. Od czego? Od bąbli na nogach? Zachowało się zdjęcie. Uduchowiony malec (nawet wcale ładny, brzydota jest cier­pliwa) pochyla się nad kolanami cioci Ani, pokazującej mu album z fotografiami - w rzeczywistości pochylenie było ucieczką od zbyt bolesnego nacisku skórzanych podeszew na wypełniony chorą wodą naskórek. Albo śmierć cioci Róży: doświadczenie przemiany dającej [12] cukierki w obojętną, szpetną kukłę, która gdyby nie pamięć o jej przedśmiertnym rzężeniu... To w noc po pogrzebie Róży modliłem się najżarliwiej, trzymając w rękach jej latarkę, obiecywałem Bogu, że ją zwrócę, jeśli uwolni mnie od myślenia o zmarłych. Nie wysłuchał. Jak bardzo chciałbym pamiętać, kim była dla mnie ciocia Róża". Dominik Otkowicz w śląskiej gwarze pisze na wielkie tematy. Przede wszystkim zwróćmy uwagę na porażenie biologicznością, niemożność poradzenia sobie ze zwierzęcym w istocie jestestwem człowieka, które kultura pomaga jedynie ukryć, ale którego nie można unieważnić. Zwierzęcość nie oznacza w prozie Otkowicza życia, jest pozorem ruchu i ist­nienia, momentalnością, która nieuchronnie wyrodnieje w przedmiot (zmarła, mimo iż droga i kochana, przypomina kukłę). I ów ostateczny sprzeciw, naiwny i bezsilny. Niemoc sprzeciwu nie wynika z oporu rze­czywistości zewnętrznej (obiektywnej, realnej, zdeterminowanej), lecz bezsilności podmiotu, który chciałby ocalić historyczność kochanej osoby, ale owej historyczności nie ma już nawet w jego pamięci.

Czulice, St. Nicholas Church


Czulice, gmina Luborzyca, powiat krakowski (Kraków), woj. małopolskie (Kraków)
St. Nicholas Church
Kościół pw. św. Mikołaja
Inside see http://panoramy.zbooy.pl/360/show.html?max=1&p=czulice-kosciol-wnetrze-hdr&lang=p
Posted by Picasa