Thursday, May 19, 2016

Ojcze nasz po śląsku. Kolejny element do pełnej listy

Od kilkunastu lat gromadzę śląskie warianty Pater noster, a właściwie Πάτερ ἡμῶν, bo wszak to greka jest językiem Nowego Testamentu. Jest to jeden z ważniejszych tekstów naszego kręgu kulturowego, a gdy mowa o językach in statu nascendi, jeden z kluczowych tekstów, który się przekłada i wdraża. Specyfika rodzącego się i konstruowanego języka śląskiego polega między innymi na silnym zindywidualizowaniu i rozproszeniu działań. Dziś przypadek szczególny.
Listę śląskich Ojcze nasz składano już tutaj, w artykule o kontrowersjach i polemikach dotyczących śląskich przekładów biblijnych.
Jeszcze jedną wersję odkryłem na wspominanej niedawno czeskojęzycznej stronie poświęconej językowi śląskiemu.
Tam wersja Modlitwy Pańskiej zapisana jest następująco:
Uojćec naš, keryś je w ńebjy, bydź pośwjyncůne mjano Twojy. Přidź krůlestwo Twojy. Bydź wola Twoja, kjej we ńebje, tak tyž na źymjy. Chlyb naš každodźynny dej nům dźśoj. A uodpuść nům naše winy, kjej my uodpuščůmy našym winńikům. A ńe wůdź nos na pokušyńi, nale zbow nos uod zuego. Bo Twůje je krůlestwo a můc, a suawa na wjeki. Amyn.
Jakie można wymienić cechy typowe i nietypowe, innowacyjne, tego sposobu zapisu?
  • labializacja zaznaczana za pomocą litery u: Uojćec
  • alfabet zasadniczo czesko-fonetyczny: obecność liter š, č, ř, ů, ž
  • brak łzuego
  • nieoznaczanie miękkości za pomocą i: Uojćec
  • asynchroniczną miękkość spółgłosek wargowych i tylnojęzykowych oznaczana za pomocą j: ńebjy, kjej
  • odpowiedniki polskiego -e w wygłosie po historycznej spółgłosce wargowej miękkiej i po j, a dziś po jocie, oznaczono przez -y: w ńebjy, mjano Twojy, ale niekonsekwentnie, ponieważ obok występują: we ńebje i Twůje
  • błędna forma dźśoj
  • południowośląska forma pokušyńi
  • ciekawe leksykalnie každodźynnywinńikům
  • zastanawiające ů w můc i Twůje
Do całościowej analizy tej wersji jeszcze wiele brakuje. Warto zaznaczyć obecność doksologii Bo Twůje... jako akcentu ekumenicznego lub protestanckiej proweniencji tłumacza, czy prawdopodobnie precyzyjniej: autora wersji.
Ciekawostką jest to, że tę samą wersję śląskiego ojczenasza znalazłem tylko w galicyjskiej (galisyjskiej, galego) wersji Wikipedii, oczywiście w haśle o języku śląskim. Dziwna droga promocji własnych wersji języka.
Zanim więc śląska wersja Ojcze nasz pojawi się w jerozolimskim kościele Pater noster, musi minąć trochę czasu, a opiniotwórcze i językotwórcze środowiska śląskie będą się musiały porozumieć, bo inaczej bydzie gańba.


No comments: